Amour (2012)

Aşk

Filmin adı Aşk ise ancak Haneke’nin yönetmen koltuğunda oturmasıyla merak uyandırıp kendini seyrettirir. Zira onun gözüyle ve anlatımıyla aşk bambaşka bir anlam ve boyut kazanabilir. Haneke olmasaydı bu isimle ve belki de bu konuyla göz ardı edilebilirdi. Şimdiyse senenin en iyi filmleri arasında yer alıyor ve en iyi yabancı film dalında Oscar’a göz kırpıyor. Seyrettikten sonra altındaki ima, derinliğiyle aklınıza kazınıyor. Senaryoyu Michael Haneke kendi ailesinde yaşanan olaylardan uyarlayarak kaleme almıştır. 127 dakikalık Avusturya yapımı dramın baş rollerinde Jean-Louis Trintignant, Emmanuelle Riva ve Isabelle Huppert yer alıyorlar. Bütçesi 7 milyon Euro civarındadır. Cannes Film Festivali’nde Altın Palmiye ödülünü almıştır. Türkiye’de 28 Aralık’ta gösterime girecek; geç bile kaldı!

Emekli müzik öğretmeni Anne ve George, 80li yaşlarına merdiven dayamışlardır. Kızları da onlar gibi müzisyendir ve uzakta yaşamaktadır. Anne bir gün kriz sonrası felç geçirir. Bu olay sonrası George karısının yanından ayrılamaz ve bakımını üstlenir. Fakat o yaştaki birisi için hiç de kolay değildir. Evlilikleri uzun yıllar sonra tekrar sınava tabi tutulur.

Düşünün… Çok uzun yıllardır devam eden bir evliliğiniz var. Çoluk çocuk sahibi olmuşsunuz, onlar da evden uzaklaşmışlar. Emekli olmuşsunuz; bir nevi günlük sıradan işler dışında yapacaklarınız bile sınırlanmış. Hani “tek ayağı çukurda” dönemi hem gelmiş hem gelmemiş. Eliniz ayağınız tutuyor, sevdiğiniz (veya alıştığınız) kişiyle hayatınızı sürdürüyorsunuz. O hayatın içine artık üçüncü bir kişiyi alma ihtiyacı bile görmüyorsunuz. O üçüncü kişi (temizliğe gelen yardımcı olsa dahi) sizin sınırlarınıza girdi mi rahatsız oluyorsunuz; gitmesini istiyorsunuz. Bu bir bakıma hem yalnızlığa isyan, hem de sınırları koruma dürtüsü gibi geliyor. Sevdiğiniz (veya alıştığınız) kişiyle ortak yanlarınız çok; belki de uzun yılların getirdiği uyumu yaşıyorsunuz. Tüm bunlar bir anda alt üst oluyor; hem bir anda hem de yavaş yavaş…

Haneke bu süreci o kadar etkili anlatıyor ki zaman hem hızlı geçiyor hem de geçmek bilmiyor. Sihirli değnek değiyor sanki süreye. Çok sade bir anlatım var. Kamera açılarının yarattığı derinlik, diyaloglardan öte oyuncuların bakışları ve hareketleri filmi alıp götürüyor. Anne ve George dışında, mekan seçilen ev de baş roldedir. Sanki ikisiyle beraber ev de nefes alıyor, hareket ediyor, düşüncelerini paylaşıyor. Çift evle o denli bütünleşmiş ki eve giren (telefonla arayanlar dahil) üçüncü kişi (kızları olsa bile) çifti rahatsız ediyor, evle aralarına giriyor gibi.

Mekan, dekor, kostüm detayları çifte ve öyküye göre çok iyi tasarlanmıştır. Evin yüksekliği, büyüklüğü, hem çok eşyalı görünmesi, hem büyük koridordaki gibi boşluğu, soğukluğu ayrı bir karakter gibi oynuyor. Çiftin eğitim durumu evdeki plak, kitap ve piyanoyla gösterilmesi, karakterlerin kendilerini anlatmaya gerek duymamalarına sebep oluyor. Önemli olan aralarındaki ilişki ve gün geçtikçe içinize olumsuz duygular serpen, sizi kötü hissettiren olaylardır. Film bittiğinde olduğunuz yerde kalıyorsunuz, aklınızda ise huzurlu şeyler kalmıyor. Tabi bu hissi yaratan Haneke’ye de saygınız artıyor.

IMDB’den 8.1, Rotten Tomatoes’tan 91 alan projeye gelen eleştiriler hayli olumludur. Haneke’ye yakışır bir film olduğu da şüphesiz. Geçtiğimiz günlerde en iyi yabancı film Oscar adayı seçilerek de senenin en iddialıları arasında yerini aldı.

82 yaşındaki usta Fransız oyuncu Jean –Louis Trintignant, Cannes Film Festivali’nden ödüllüdür. 50’ye yakın filmde oynamıştır. 85 yaşındaki Fransız oyuncu Emmanuelle Riva ise en çok “Hiroshima mon amour” filmiyle tanınmıştır. Bu projede birbirini tamamlayan bir çift olarak çok inandırıcı görünüyorlardı. Hakikaten yıllardır beraberlermişcesine bize inanılmaz 2 saat sunuyorlar. Hangisi daha başarılıydı diye düşündüğümde yanıt bulamıyorum. Riva zor bir performansın altından ustaca kalkarken, Trintignant sınavdan geçen zor durumdaki eşi çok etkileyici oynuyor. Hayran kalmamak imkansız.