Himalaya (1999)

Caravan / Himalaya, Bir Şefin Çocukluğu

En iyi yabancı film Oscar adaylığı kazanan ilk Nepal filmi olması nedeniyle dikkatimi çekip koltuğa oturtan Himalaya, Bir Şefin Çocukluğu, bilinmeyen bir hayata yolculuğa çıkarıyor (O sene Oscar’ı Pedro Almodovar’ın “All About My Mother”ı almıştır). 108 dakikalık Nepal, İngiltere, Fransa, İsviçre yapımı projede, Almanca ve Dolpo dilleri kullanılmaktadır. Dramın yönetmen koltuğunda Fransız Eric Valli otururken, senaryoyu Jean-Claude Guillebaud, Eric Valli, Kouis Gardel kaleme alıyorlar. Tsering Dorjee, Thinle Lhondup, Gurgon Kyap ise baş rolleri paylaşmaktadırlar. Proje Oscar'da Caravan adıyla yarışmıştır.

Tibetli bir kabile, yıl içinde çıkardıkları kaya tuzunu (bizim bildiğimiz tabirle Himalaya tuzu) satın alacak bölgelere götürme mücadelesine girer. Oldukça yüksek, inişli çıkışlı, tehlikeli yollardan geçerken mevsim koşulları kabileyi zorlamaktadır. Üstelik tuzları yaklarla çuval çuval taşımaktadırlar. Gelecekte, kabilenin şefi olacak Tinle’nin öyküsü de bu mücadele içinde anlatılmaktadır.

Himalaya’nın göz kamaştıran manzarası karşısında büyülenerek filmi seyredebilirsiniz. Mevsim geçişleri karakterler için zorluğu simgelese de sizin için görsel bir şölene dönüşüyor. Tamamen mistik bir hava yaratılmıştır. Yöreye uygun müzik ise o havanın içine daha derin girmenizi sağlıyor. Himalaya tuzlarının bu kadar güç koşullarda elde edildiğini bilmemek, o insanların yaşadıklarına şahit olmak çok şaşırtıcı geliyor. Projenin hangi zaman diliminde geçtiğini göstermemesi onyıllar öncesinde yaşandığını düşünüyor fakat bunla ilgili ipucu vermiyor. Bu da aslında bugün de benzer koşulların var olabileceğini ima ediyor.

Kabileyle birlikte Tibet kültürünü, geleneklerini öğreniyorsunuz. Özellikle cenaze töreni çok ilginç geldi. Belki ilk bakışta inançları mantıksız gelebiliyor fakat o inançlara bağlılıkları takdire şayandır. Kültürün anlatımı esnasında değinilen çok önemli bir konu daha var: Kültür çatışması. Kabilenin yaşlılarıyla gençleri hayata aynı pencereden bakmıyorlar. Yaşlılar inançları doğrultusunda hayatlarına yön verirken gençler bunun “saçma” olduğunu savunuyorlar. Aralarında çıkan gerginlik tüm kabileyi etkiliyor ve ikiye bölüyor. Bir yandan filmin onlarca yıl öncesinde geçtiğini düşünürken diğer yandan oldukça yakın bir zamanda geçtiğini hissediyorsunuz. Fransız yönetmen, bu “zamansızlığı” etkileyici kullanmıştır. Kültür çatışması zamana, ülkeye, koşullara göre değişmiyor. Şekli farklılaşsa bile her daim bir toplum sorunu olarak karşımıza çıkıyor.

1 yıla yakın sürede çekilen filmde kullanılan mekanlara sadece yürüyerek ulaşılabilmektedir. Oyuncuları gördüğünüzde onların zaten Tibetli olduğunu kısa sürede fark edeceksiniz. Hatta rol mu yapıyorlar yoksa gerçek halleri mi bu diye kararsız kalabilirsiniz. 108 dakika boyunca öykü bir belgesel kıvamında aktarılıyor. İnsanlar rol yapmaktan öte belgesele malzeme olmuş gibiler. Bilinçli bir seçim midir, emin olamadım. Sonuca bakılırsa başarılı olduğu kesindir.

IMDB 7.3, Rotten Tomatoes da tam 89 puan vermiştir Himalaya için. Bilinmedik bir tarihe, kültüre yelken açmak; üstelik ekrana tamamen doğal yansıtılması filmin en beğenilen noktalarıdır. Oscar’a aday olması da bunun kanıtıdır. Fırsat bulursanız kaçırılmayacak filmler listesine girebilir.