Before Sunrise (Gün Doğmadan) (1995)

Gün Doğmadan

“Before Midnight” gösterime girmişken serinin ilk iki filmini seyredip sırayı bozmamaya karar verdim. Üçünü de aynı gün seyrettikten sonra ilk tepkim “Ben nasıl ilk iki filmi kaçırmışım?” oldu. İlk film Gün Doğmadan’ın yönetmenliğini üstlenen Richard Linklater, Kim Krizan’la birlikte senaryoyu da kaleme almaktadır. 101 dakikalık ABD yapımının baş rollerinde Ethan Hawke, Julie Delpy ve Andrea Eckert yer alıyorlar.

Jesse ve Celine, bir Avrupa tren yolculuğu sırasında tanışırlar. Trendeyken beraber yemek yiyen ikili, aralarındaki sohbetten çok keyif alır ve Jesse’nin Celine’e teklifiyle Viyana’da bir gün geçirmeye karar verirler. Gittikçe koyulaşan sohbetin sonucu ise nettir: Bu ilk ve son görüşme olacaktır!

İlk paragrafta türünü yazmakta kararsız kaldım. Romantik, dram, dram komediden hiç biri tam olarak Gün Doğmadan’a uymuyor. Eğer filmin türü belli değilse, sıklıkla birinden diğerine geçiş varsa seyrederken keyif alamam. Bu projedeki ise zorlanma değil, türler ötesinde bir senaryoya sahipliktir. Cümlenin iddialı durduğuna bakmayın. Jesse ve Celine’in arasındaki iletişimde ne dram var ne de alışageldiğimiz buram buram romantizm. Karşı cinsten iki kişinin bitmek bilmeyen diyalogları ne arkadaşça ne de sevgili gibi. İlişkiye bir sıfat koyulmaması zaten filmi üst noktalara taşıyor. Celine’in Jesse’le trenden inmesi yapılabilecek en çılgın şeyler listesine girebilir sanırım. Tanımadığı birine ayak uydurmaya kim cesaret edebilir ki? Bu olay ne kadar gerçek dışıysa ikilinin konuşmaları da bir o kadar gerçekçi geliyor. Hayal alemine dalmadan, ilişkilerden, insanlardan, aşktan bahsedebiliyorlar. Samimiyeti ekranda size kadar yansıyor.

Mekan seçimleri ise en az senaryo kadar samimi ve güzeldir. Viyana’nın sokaklarını Jesse ve Celine’le karış karış gezip, sanatın içine dalabiliyorsunuz. Sohbetleri arasında verilen ufak sanat bilgisi hem şaşırtıyor hem de bu bilgiyi sıkmadan aktarması filme daha çok bağlıyor. Kostümlere 2013 gözüyle bakıldığında biraz özentisiz gelse de çekim yılının 1995, yolculuğun da trende geçmesi bu durumu makul ve doğal kılıyor.

Karakterler üzerinden filmi değerlendirmek gerekirse, kadın ve erkeklerin genelleme yapılan bazı özelliklerine yer verilmiş. Kültürlü, endişeli, güven konusunda ikilimde kalan, daha romantik kadın karakteri Celine; bir sonraki adımını pek düşünmeden devam eden, aşktan çok cinselliğe öncelik tanıyan, genel kültüre daha uyumlu erkek karakteri Jesse! Genellemelere yer verilmesi filmin gerçekçiliğini daha öne çıkarıyor. Aşk hakkında tartışırlarken en sevdiğim filmlerden biri aklıma geldi: “When Harry Met Sally”. Başlangıcı birbirine hayli benziyor. Birbirini tanımayan yol arkadaşları! Harry ve Sally’nin ilişkileri tek filmde daha uzun süreyi kapsasa da verdiği duygu Jesse ve Celine’e hayli yakındır. İzlemeyenlere tekrar öneririm! Gün Doğmadan IMDB’den 8, Rotten Tomatoes’tan da 100 almıştır!

Şimdilerde sarı saçlarıyla arz-ı endam eden 4 çocuk babası Ethan Hawke, 1970 ABD doğumludur. 50’den fazla sinema projesinde yer alan Hawke, “Training Day” ile en iyi yardımcı erkek oyuncu Oscar adayı, serinin ikinci filmi “Before Sunset”le en iyi uyarlama senaryo Oscar adayı olmuştur. Şöhreti de “Dead Poets Society” ile yakalamaya başlamıştır. 1969 Fransız aktris Julie Delpy oyunculuğun haricinde senarist, söz yazarı, yönetmen olarak da tanınır. 1978’ten bu yana 60’ya yakın projede yer almıştır. Bu seri dışında 3 filmlik “Three Colors”ta Dominique karakterine hayat vermiştir. “Before Sunset”le en iyi uyarlama senaryo Oscar adayı olmuştur.

Siz geçmişteki bir günü “Yaşasaydım hayatım nasıl olurdu?” diye hiç merak edip düşündünüz mü? Before Sunrise bu soruyu iliklerinize kadar düşündürüyor. Bazıları Celine kadar cesur, bazıları da “acaba”yla yaşamaya mahkum...