Blue Jasmine (Mavi Yasemin) (2013)

Blue Jasmine

Eylül 2013’te gösterime az sayıda salonda girdiği için bir türlü yakalayamadığım Blue Jasmine’ı Oscar adayı olduktan sonra izleme fırsatı yakaladım. Yönetmenliğini ve senaristliğini Woody Allen’ın üstlendiği dramın baş rollerinde Cate Blanchett, Alec Baldwin, Sally Hawkins, Peter Sarsgaard yer alıyorlar. 98 dakikalık ABD yapımının bütçesi 18 milyon $’ken, hasılatı 95 milyon $’a ulaşmıştır.

Jasmine, milyarder kocası Hal sayesinde herkesin imreneceği kadar ihtişamlı bir hayat sürer. Gün gelir, kocasının işleri tepe taklak olur ve iflas kapıya dayanır. Ardından Jasmine, San Francisco’daki üvey kız kardeşinin yanına taşınır. Beş parasızdır ve gidecek başka yeri yoktur. Üniversiteyi evlenmek için yarıda bırakan Jasmine, iş bulmakta zorlanır. Hedefi tekrardan o zengin günlerine dönmektir. Ancak aldığı haplar ve alkol ona hiç yardımcı olmaz.

Woody Allen’ın yolu uzun zaman sonra tekrar Amerika’ya düştü. Bize gayet güzel şehirler göstererek (Barcelona, Londra, Paris, Roma) harika öyküler anlattıktan sonra New York ve San Francisco ile memleket özlemini bitiriyor. Mekan kullanımı, dekor seçimi karakterlerle her zamanki gibi dört dörtlük uyuşuyor. Jasmine’nin gösterişli hayatındaki evi, kostümleri; üvey kız kardeşi Ginger’ın evindeki yoksullukla güçlü bir tezat yaratıyor. Işığın kullanımı, renk ve kontrast ayarı kurguda etkin rol oynuyor. Jasmine’nin ceketini omuzlarına alıp yürümesine karşın Ginger’ın saç şekli birbirinden öyle farklı hava soluduklarını gösteriyor ki iki karaktere de hayran kalmamak imkansız. Allen filmlerinde bu detayları görmek beni cidden mutlu kılıyor.

Filmin türü dram seçilse de Allen’ın bitmek tükenmek bilmeyen mizahi duygusu 98 dakikanın içinde bolca yer alıyor. Hele de diğer projelerinden alışıksanız anında gülümsetiyor. Senaryonun kuvveti, dakikalar ilerledikçe karakter sayısının artışıyla doğru orantılı ilerliyor. Karakter sayısının fazla oluşundan pek haz etmesem de iki kız kardeş üzerinden anlatılan zengin ve fakir hayatı bu karakterlerle daha netleşiyor. Hayat adaletsiz midir? Hal’un iş dünyasına bakınca, evet. Ginger’ın kocasının dahi parasını alıp dolandıran biri için az bile. Ancak zengin de olsa fakir de olsa, kadın güzel de olsa bakımsız da olsa erkek dilediği gibi onu kullanabiliyor. Woody Allen, bu konuda hemcinslerini inceden inceye hedef yapıyor. Erkekleri eleştirdiği sahnelerde kadınların çaresizliği seyirciyi üzerken, verdikleri kararlarla ayağa kalkma çabaları umut veriyor.

Bu seneki Oscar adaylarında sürekli nevrotik karakterlerle karşılaşmak mümkün. “August: Osage County”deki anne ve kızından; “American Hustle”da Rosalyn’den sonra Jasmine de bu sınıfa adını yazdırıyor. Tabi onun yaşadıklarından sonra kim bu hale gelmez ki? İhtişamı en üst seviyede yaşamış, bunla beraber çevresi/kültürü aynı orantıda ilerlemişken paranın tükenmesiyle gerçekle yüzleşip kursa gitmek uğruna sekreterlik yapma noktasına geliyor. Alkol, haplar, baş ağrıları, kendi kendine konuşmalar, sinir krizleri arasında son zamanlarda izlediğim en tesirli karakter çıkıyor ortaya. Aradan zaman geçtikten sonra tekrar izlememe sebep olacak karakterdir. “Dibe vurmak nedir?” diye sorulsa, bu aralar kesinlikle “Jasmine” derim!

Tabi karaktere bu denli hayran kalmama sebep Cate Blanchett’tır. Sarı saçları, dik duruşu, sinir krizindeki bakışları, jest ve mimikleri o denli etkiliyor ki ekran başında, sanki ilk kez onu seyretmiş gibi hissettim. Sanki daha önce hayran kalmamış gibiydim. Zengin hayatına uyan uzun boyu, güzelliği, yüz ifadesi Jasmine için biçilmiş kaftan. Beş parasız ortada kaldığındaki halinde ise hiç birinden ödün vermeme çabası Blanchett’in tecrübesiyle izlenirliliği artırıyor.

IMDB’den 7.5, Rotten Tomatoes’tan 91 almıştır. Oscar’da en iyi kadın, yardımcı kadın, özgün senaryo dallarında; Bafta’da en iyi kadın, yardımcı kadın, senaryo dallarında; Altın Küre’de en iyi yardımcı kadın dalında adaylıkları vardır. Ayrıca Cate Blanchett en iyi kadın oyuncu Altın Küre ödülünü kazanmıştır. Dilerim Oscar’da da aynı seçim olur! Adaylıklardan sadece “Philomena”yı izlemedim henüz. Meryl Streep’e haksızlık ediyor olabilirim lakin gönlüm Cate Blanchett’tan yana. Streep evi ödüllerle yeteri kadar doldurmuştur zaten, değil mi?

Not: Filmin adı birebir Türkçe'ye çevrilse de büyüyü biraz bozuyor sanki...